جنگ افغانستان تاکنون چه هزینه‌هایی برای آمریکا داشته است؟/ گزارش بی‌بی‌سی

شفقنا آینده- امین فرج پور: جو بایدن که گفته بود نیروهای نظامی آمریکا نهایتا تا یازدهم سپتامبر (بیستمین سالگرد حمله تروریستی به برج‌های سازمان تجارت جهانی) از افغانستان خارج خواهند شد؛ روند خروج یا به قول برخی از رسانه‌ها عقب‌نشینی را آغاز کرده است. البته پرزیدنت ترامپ موعد خروج آمریکا را اول ماه مه تعیین کرده بود- که بایدن این موعد را حدود چهار ماه عقب انداخت. اما با این حال او هم با ترامپ در این موضوع هم‌عقیده بود که «وقتش رسیده تا طولانی‌ترین جنگ آمریکا را تمام کنیم».

هم‌زمان با آغاز خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان، سرویس راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی دست به انتشار مطلبی زده- که نشان می‌دهد آمریکا از زمان آغاز جنگ افغانستان تاکنون متحمل چه هزینه‌هایی شده است.

آمریکا چه نیروهایی به افغانستان فرستاده است؟

تهاجم آمریکا به افغانستان در اکتبر ۲۰۰۱ به بهانه حمله به طالبان آغاز شد- که اسامه بن‌لادن، رهبر و دیگر اعضای گروه تروریستی القاعده را که عامل حملات تروریستی یازده سپتامبر بودند، پناه داده بودند.

با تصمیم واشنگتن مبنی بر افزایش بودجه مبارزه با شورشیان طالبان و اختصاص میلیاردها دلار به این امر، شمار نیروهای آمریکایی در افغانستان افزایش یافت. روندی که در تمام این سال‌ها ادامه داشت و حتی در مقطع زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ به بیش از صد هزار نفر نیز رسید، تا دسامبر سال گذشته- که تصمیم به کاهش تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان اتخاذ، و عملی شد و این موضوع تعداد نظامیان آمریکا را تا ۴۰۰۰ نفر کاهش داد.

البته این آمار و ارقام دقیق نیستند و به عبارتی داده‌های رسمی در چنین مواردی الزاما شامل نیروهای عملیات ویژه و سایر واحدهای موقت نبوده است.

همچنین باید به تعداد نیروهای نظامی رسمی آمریکا در افغانستان، شمار قابل توجه نیروهای امنیتی خصوصی و البته کارمندان را نیز اضافه کرد- که بر اساس تحقیقات کنگره آمریکا، تا سه ماهه آخر سال ۲۰۲۰ بیش از ۷۸۰۰ شهروند آمریکایی را شامل می‌شود.

در زمینه هزینه‌های آمریکا در افغانستان، گفته می‌شود از زمانی که ارتش ایالات متحده سیاست خود را تغییر داده و تمرکز خود را بیشتر از عملیات تهاجمی روی آموزش نیروهای افغان متمرکز کرده، هزینه‌های آمریکایی‌ها به شدت کاهش یافته است.

مقامات دولتی آمریکا بارها عنوان کرده‌اند که در فاصله زمانی بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲، که در آن زمان شمار نیروهای نظامی ایالات متحده در افغانستان بالغ بر ۱۰۰۰۰۰ سرباز شده بود، هزینه جنگ برای آمریکا تقریباً به ۱۰۰ میلیارد دلار در سال افزایش یافته بود.

یک مقام ارشد پنتاگون سال گذشته به کنگره آمریکا گفت که در حوالی سال ۲۰۱۸ هزینه سالانه جنگ به حدود ۴۵ میلیارد دلار در سال کاهش یافته بود.

وزارت دفاع ایالات متحده در گزارش مالی که به کنگره ارائه کرده، به این واقعیت اشاره کرده است که کل هزینه‌های نظامی آمریکا در افغانستان، از اکتبر ۲۰۰۱ تا سپتامبر ۲۰۱۹ بالغ بر ۷۷۸ میلیارد دلار بوده- که یک رقم نجومی قلمداد می‌شود!

علاوه بر این هزینه‌های نظامی، وزارت امور خارجه آمریکا همراه با آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده و البته دیگر سازمان‌های دولتی این کشور نیز بیش از ۴۴ میلیارد دلار برای پروژه‌های بازسازی هزینه کرده‌اند.

این یعنی که بر اساس داده‌های رسمی، بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۱۹ آمریکا بیش از ۸۲۲ میلیارد دلار در افغانستان هزینه کرده است. با این حال این رقم نجومی شامل هزینه‌های آمریکا در پاکستان نیست- که ایالات متحده از آن کشور به عنوان پایگاه اصلی عملیات مربوط به افغانستان استفاده می‌کند.

بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۹ دانشگاه براون در مورد هزینه‌های جنگ آمریکا در افغانستان و پاکستان، ایالات متحده در این بیست سال در این دو کشور حدود ۹۷۸ میلیارد دلار هزینه کرده است- که البته این برآورد شامل مبالغ اختصاص‌یافته برای سال مالی ۲۰۲۰ نیز می‌شود.

در این مطالعه خاطرنشان می‌شود که ارزیابی هزینه کلی دشوار است؛ چون نه تنها روش‌های حسابداری بین ادارات مختلف دولتی متفاوت است، بلکه همچنین آن‌ها با گذشت زمان تغییر می‌کنند و منجر به برآورد کلی متفاوتی می‌شوند.

این پول‌ها صرف چه چیزی شده؟

بخش عمده پول‌های خرج شده در افغانستان صرف عملیات ضد شورش و البته نیازهای نیروهای آمریکایی شامل غذا، لباس، مراقبت‌های پزشکی، حقوق و مزایا شده است.

با این حال، اطلاعات رسمی نشان می‌دهد که هزینه‌های دیگری نیز در کار بوده و مثلا از سال ۲۰۰۲ به این سو ایالات متحده در حدود ۱۴۳.۲۷ میلیارد دلار برای فعالیت‌های بازسازی افغانستان هزینه کرده- که بیش از نیمی از آن که حدود ۸۸ میلیارد دلار می‌شود، صرف شکل‌گیری نیروهای امنیتی افغانستان، از جمله ارتش ملی و نیروی پلیس افغانستان شده است.

تقریباً ۳۶ میلیارد دلار نیز به حاکمیت و توسعه اختصاص یافته؛ و در کنار آن نیز مبالغی صرف اقدامات ضد موادمخدر و کمک‌های بشردوستانه شده است.

بخش قابل توجهی از این مبالغ نیز طی سالیان گذشته با سوئ مصرف و کلاهبرداری تلف شده و از بین رفته است.

در این زمینه، نهادهای مسئول و ناظر بر تلاش‌های بازسازی افغانستان، در گزارشی که در اکتبر ۲۰۲۰ به کنگره ایالات متحده تسلیم شد، ادعا کردند که از ماه مه ۲۰۰۹ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ بالغ بر ۱۹ میلیارد دلار در این میان حیف‌ومیل شده و به عبارت بهتر آمریکا از این طریق ضرر کرده است.

هزینه‌های انسانی جنگ

از زمان آغاز جنگ علیه طالبان در سال ۲۰۰۱، بیش از ۲۳۰۰ سرباز آمریکایی کشته و حدود ۲۰۶۶۰ سرباز نیز مجروح شده‌اند.

البته آمار نسبتا پایین تلفات نیروهای نظامی ایالات متحده به دلیل حضور نیروهای امنیتی افغانستان در خط مقدم مبارزه با گروه‌های تروریستی است- که در کنار آن، آمار بالای کشته‌های غیرنظامیان در بمبگذاری‌ها و عملیات‌های انتحاری، تلفات جانی آمریکا را کم جلوه می‌دهد.

رئیس‌جمهور افغانستان، اشرف غنی در سال ۲۰۱۹ گفت که در مدت زمان پنج ساله ریاست جمهوری‌اش بیش از ۴۵۰۰۰ نیروی امنیتی افغانستان جان‌شان را به دلایل گوناگون (نبرد، بمبگذاری، مواجهه با عملیات انتحاری و…) از دست داده‌اند.

در تحقیقات یاد شده دانشگاه براون که در سال ۲۰۱۹ انجام گرفته؛ ادعا شده که از زمان آغاز جنگ تاکنون، یعنی از اکتبر ۲۰۰۱ به این سو، تلفات جانی نیروهای ارتش و پلیس ملی افغانستان به بیش از ۶۴۱۰۰ نفر بالغ شده است.

سازمان ملل نیز در گزارشی آورده که از زمان شروع ثبت منظم تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۰۹ به این سو نزدیک به ۱۱۱،۰۰۰ غیرنظامی در افغانستان کشته یا زخمی شده‌اند.