بدنام شد، اما صدمهای ندید: سیاست واقعی آمریکا ولیعهد سعودی را در امان نگه داشت!/ گزارش گاردین
شفقنا آینده- امین فرجپور: جولیان بورگر، یادداشتنویس گاردین درباره شعارهای دولت جو بایدن درباره تنبیه محمد بنسلمان و دیگر دیکتاتورهای حاشیه خلیج فارس نوشت که «محمد بنسلمان به دلیل قتل جمال خاشقچی مجازات نخواهد شد، چون او رهبر کشوری است که متحد استراتژیک آمریکا قلمداد میشود».
یادداشت جولیان بورگر در حقیقت تحلیل خبری است که در روزهای اخیر در رسانهها برجسته شده است: «ایالات متحده ۷۶ نفر از افراد مرتبط با قتل جمال خاشقچی را تحریم کرده است، اما در این میان محمد بنسلمان، پادشاه آینده این کشور که متحد استراتژیک آمریکا در خاورمیانه قلمداد میشود، از تنبیه و مجازات در امان مانده است».
در واکنش به این خبر، جولیان بورگر، سردبیر سرویس روابط بینالمللی گاردین و نویسنده سیاسی که سالها به عنوان کارشناس سیاسی در ایالات متحده، خاورمیانه، اروپا و بالکان فعالیت کرده، نوشته: جمعه گذشته روزی بود که تلاشهای خودستایانه جو بایدن برای بازگرداندن حقوق بشر به محور اصلی سیاست خارجی ایالات متحده شکست سختی خورد و- به سیاق همیشه که در مورد چنین تلاشهایی رخ میدهد- به دیوار آجری سیاستهای واقعی این قدرت بزرگ برخورد کرد.
دولت جدید همانطور که قول داده بود، از قانونی که کنگره وضع کرده و سلف جو بایدن آن را نادیده گرفته بود، پیروی کرد. در واقع دولت آمریکا در روز جمعه خلاصه گزارشی طبقهبندی نشده که در آن شاهد ارزیابی نهادهای اطلاعاتی درباره پرونده قتل جمال خاشقچی، فعال سعودی اصلاحطلب و ستوننویس روزنامه واشنگتنپست بودیم- که اشاره میکرد محمد بنسلمان، ولیعهد سعودی، قتل و مثله کردن جسد خاشقچی را “تأیید” کرده است- منتشر کرد.
با وجود تمام ادعاهای دولت ترامپ مبنی بر اینکه چنین گزارشی به دلیل احتمال افشای “منابع و روشهای” سازمان سیا قابل انتشار نیست، اما این گزارش و ارزیابی کوتاه چیزی نبود جز یک سری استنباط منطقی از مطالبی که در این مدت عموما در دسترس مردم و رسانهها قرار داشتند. گزارشی که میگفت در جوخه ۱۵ نفره ترور که برای قتل خاشقچی اعزام شده بودند، هفت نفر از محافظان شخصی خود محمد بنسلمان، که در سلطنت مطلقهاش خواستار اطاعت مطلق است، حضور داشتند. جز این، گزارش منتشر شده اطلاعات چندان عجیب و شگفتانگیزی نداشت.
با این حال و به رغم نام بردن از ولیعهد سعودی در گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا، نامی از محمد بنسلمان در میان ۷۶ نفری که اخیرا آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا خبر ممنوعیت صدور ویزایشان را اعلام کرد، دیده نمیشود. محدودیتی که بر خارجیهایی اعمال میشود که «در خارج از کشور خود اقداماتی جدی علیه مخالفان حکومت انجام داده» یا «اقدام به سرکوب، آزار و اذیت، شناسایی، تهدید یا آسیب رساندن به روزنامهنگاران، فعالان سیاسی و مخالفان حکومت میکنند». محدودیت و ممنوعیتی که میتواند درباره دیپلماتها و سایر عوامل سیاسی کشورهای دیکتاتوری دیگر مانند چین نیز اعمال شود که به شدت در ارعاب شهروندان چینی و البته چینیهای ساکن آمریکا نقش داشتهاند.
اما با این وجود، این محدودیت و ممنوعیت در حقیقت یک پاسخ کلی به یک جرم کاملاً خاص است- که میبینیم دستوردهنده و به اصطلاح مغز متفکر این جرم، فارغ از بدنامی و رسوایی، عملا بدون مجازات مانده است.
وزارت خزانهداری آمریکا تمام داراییهای معاون سابق رئیس اطلاعات عربستان سعودی را مسدود کرد و مانع از هر نوع معاملهای با نیروی واکنش سریع این کشور، موسوم به “جوخه ببر” شد، اما در عین حال حامی و فرمانده سلطنتی این جوخه، ولیعهد عربستان، هیچ آسیبی ندید.
به گفته کریستین دیوان، دانشمند ارشد حوزه خلیج فارس، اما، «مهمتر از همه این است که دولت بایدن با این محدودیت نشان داد میان سرکوب داخلی و پیگیری و انتقام از مخالفان در خارج از کشور قائل به تمایز است و عقیده دارد که تنها مورد دوم را باید تحت پیگرد قرار داد».
حالا با مشاهده گزارش و ارزیابی اطلاعاتی منتشر شده و اقدامات تنبیهی متعاقب آن، میتوان گفت که قرار بود دو اقدام پشت سر هم و به عبارتی دو مشت پشت سر هم نواخته شود، اما در عمل مشت دوم تحت تاثیر این واقعیت تلخ که ملک سلمان به هر حال پسرش را بر تخت سلطنت خواهد نشاند و حتی تصور این رویا هم که محمد بنسلمان در مسیر جانشینیاش به مشکل خواهد خورد، غیرممکن است، عقب کشیده شد. حالا ولیعهد سعودی، مطلع از این وضعیت، در میانه دهه سوم زندگیاش چشمانداز خوبی برای رهبری عربستان سعودی برای یک نسل یا بیشتر پیش چشم خود میبیند.
مقامات آمریکایی میگویند که هر دولتی میتواند در راستای منافع ملیاش حتی با رهبرانی مانند ولادیمیر پوتین و شی جینپینگ هم که دستشان به خون آغشته است، وارد معامله و تعامل شود. در مورد شاهزاده محمد بنسلمان نکته متفاوت دیگری نیز البته وجود دارد و آن هم این است که ولیعهد سعودی قرار است متحد استراتژیک و کلیدی آمریکا در خاورمیانه باشد.
ایالات متحده در حال حاضر در عربستان سعودی پنج پایگاه نظامی دارد. دولت بایدن در حالی که به دنبال احیای توافق هستهای ۲۰۱۵ با جمهوری اسلامی ایران، موسوم به برجام است، تلاش میکند نشان دهد که قرار نیست این توافق مناسبات منطقه را تغییر دهد. حمله هوایی پنجشنبه شب آمریکا به شبهنظامیانی که گفته میشود مورد حمایت تهران هستند، نمایانگر چنین تلاشی از جانب ایالات متحده آمریکا است و البته بایدن هم مانند سلف خود باراک اوباما نیاز دارد رضایت عربستان سعودی را به دست آورد؛ و گرنه با ریسک مداوم و مستمر خرابکاری این پادشاهی در هر توافق احتمالی در منطقه- و البته کنگره- مواجه خواهد بود.
استیون کوک از شورای روابط خارجی میگوید: “اگر قصد داریم کاری کنیم که سعودیها از یمن بیرون روند، باید همکاریشان را جلب کنیم. در احیای توافق برجام نیز به همکاری آنها احتیاج داریم. در کل، عربستان سعودی یک کشور مهم است و خیلی دشوار میتوان نادیدهاش گرفت».
در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما رکوردهای فروش اسلحه و دیگر تسلیحات نظامی به کشورهای پادشاهی حوزه خلیج فارس به نحو بیسابقهای جابهجا شد و در واقع آمریکا با این استراتژی اتحاد و همراهی این کشورها را خرید. تاکتیکی که باعث پشیمانی بسیاری از مقامات دولت آن زمان شده- که در دولت فعلی نیز حضور دارند و با اتهام همدستی در قتل عام غیرنظامیان یمن دست و پنجه نرم میکنند.
تیم بایدن برای زدودن این اتهام اعلام کرده که به درگیری و مداخله نظامی آمریکا در جنگ ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در یمن پایان میدهد، ولی حتی در اینجا هم یک منطقه خاکستری و به عبارتی بهتر مبهم وجود دارد. آمریکا گفته که به فروش تسلیحات دفاعی و نه تهاجمی به عربستان سعودی ادامه خواهد داد اما در واقعیت تمایز میان این دو به این سادگی نیست و تا حد زیادی میتوان تفسیرهای متفاوتی از آن به عمل آورد…
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.