چشمانداز دیپلماسی آمریکا در منطقه/ گزارش نیوزویک: آمریکا در تلاش است غیرمستقیم مواضع خود با ایران را نزدیک کند
شفقنا آینده- امین فرجپور: تام اوکانر در هفتهنامه نیوزویک نوشته است: پرزیدنت جو بایدن با کاهش نقش آمریکا در جنگ یمن و تلاش در جهت یافتن راهکاری دیپلماتیک برای این بحران- که بیتردید باعث جلب توجه جمهوری اسلامی ایران خواهد شد، امیدواریها را برای شکلگیری مسیری دیپلماتیک برای حل مشکلات بین دو کشور افزایش داده است.
در شرایطی که واشنگتن و تهران درگیر دیپلماسی هستهای پرمخاطرهای هستند، نزدیک شدن مواضع آنها در یمن چشمانداز شکلگیری راهی دیگر برای تعامل دو کشور را افزایش میدهد. با این حال کارشناسان درمورد اینکه آیا تا زمانی که ایالات متحده رویکرد و خواستههای حداکثری خود را در توافق هستهای موسوم به برجام کنار نگذاشته، این روش و این نزدیکی میتواند کارآمد و عملی باشد یا نه؛ اختلاف نظر دارند.
در همان سال ۲۰۱۵ که جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا به علاوه شماری از قدرتهای دیگر جهان توافق هستهای را منعقد کردند؛ عربستان سعودی جنگ پرهزینهای را علیه انصارالله یمن آغاز کرد- که در رسانهها بیشتر به عنوان حوثیهای یمن شناخته میشوند. جنگی که در سالهای اخیر موجد یکی از پرچالشترین زمینههای سیاست خارجی آمریکا شده و بهخصوص بعد از تلفات پرشمار غیرنظامیان در یمن و قحطی و گرسنگی گسترده در این کشور مجامع و محافل حقوق بشری دنیا را علیه آمریکا و سیاستهایش کرده است.
در حالی که در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ تلاشها در جهت قطع یا حداقل کاهش حمایت ایالات متحده از عربستان سعودی به جایی نمیرسید و سرکوب میشد، اما بعد از روی کار آمدن جو بایدن، یکی از اولین اقدامات دولت جدید ایالات متحده آمریکا قطع یا تعلیق حمایتها و کمکهای آمریکا به ائتلاف عربستان سعودی در جنگ یمن بوده است. دلیل این تصمیم «نگرانی در مورد تلفات غیرنظامیان» ذکر شده است. البته یکی از مقامات پیشین دولت استدلال میکند که اهداف اساسی دیگری نیز در این میان وجود دارد- که شاید یکی از مهمترینشان حل بحران عمیق بین دو کشور ایران و آمریکا و ایجاد زمینه برای دیپلماسی با جمهوری اسلامی ایران باشد.
“جرالد فیرشتاین” سفیر سابق ایالات متحده در یمن که در حال حاضر به عنوان معاون انستیتوی خاورمیانه فعالیت میکند، به نیوزویک میگوید که «به نظر من دولت بایدن اعتقاد دارد که اتمام جنگ و بازگشت به روند سیاست و دیپلماسی در یمن میتواند به طور مستقیم در کاهش تنشها در کل منطقه موثر باشد».
این استراتژی به این معناست که «باز کردن درها برای تعامل با جمهوری اسلامی میتواند باعث باز شدن درهای بسیاری از جمله در زمینه پرونده هستهای این کشور شود».
در سال ۲۰۱۵ درست در زمانی که چین، فرانسه، آلمان، ایران، روسیه، انگلستان و ایالات متحده پای میز مذاکرات بودند، عربستان سعودی و متحدانش از جمله امارات متحده عربی کارزاری را برای بیرون کردن انصارالله از صنعا پایتخت یمن آغاز کردند. نبردی که برخلاف آنچه سعودیها فکر میکردند، به درازا کشید و همین هم باعث شد ترامپ کمکها و حمایتهای زیادی از عربستان سعودی به عمل آورد. همزمان با این نیز از توافق برجام کنار کشید تا بحرانی بزرگ بین دو کشور ایجاد شود. اتفاقی که باعث شد جمهوری اسلامی نیز محدودیتهای برجام را کنار گذاشته و شروع به افزایش غنیسازی اورانیوم کند.
بعد از ورود جو بایدن به کاخ سفید، اگرچه او به سرعت سیاست حمایت از عربستان سعودی در یمن را کنار گذاشت، اما در قبال سیاست ترامپ در زمینه تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران چنین کاری را انجام نداد، و به گفته رسانههای غربی کمتر تمایل به لغو یا کاهش تحریمهای ایران نشان داده است. دولت او گفته که تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران به تعهدات برجام بازنگردد، آمریکا دوباره به برجام وارد نخواهد شد. کاری که در نقطه مقابل، تهران هم میگوید که تا زمان پیوستن مجدد واشنگتن به توافق این کار را انجام نخواهد داد.
این نوعی بنبست است که میتواند در نهایت باعث سقوط برجام شود.
اما رخدادهای اخیر حکایت از این میکنند که دولت بایدن به جای بازگشت مستقیم به توافق هستهای ترجیح میدهد راهی غیرمستقیم پیش گرفته و از طریق پرداختن به موضوعات مهم دیگر که در روابط ایالات متحده و ایران نقش دارند، مواضع طرفین را به هم نزدیک کند.
به عقیده “جرالد فیرشتاین” این یک رویکرد منطقی و معقولانه است. او میگوید «با حل یکی از اختلافات اساسی آمریکا و ایران، متحدان ما در منطقه جمهوری اسلامی ایران را برای منافع امنیتیشان کمتر تهدیدآمیز تلقی میکنند. اما این را هم باید گفت که فراتر از بحث مذاکره بین ایران و آمریکا، ابتکار عمل موفقیتآمیز بایدن برای حل بحران یمن میتواند فرصتی ایجاد کند برای تعامل کشورهای منطقه به ویژه عربستان و امارات متحده عربی با جمهوری اسلامی ایران».
“پیتر سالیسبوری” تحلیلگر ارشد مسایل یمن در گروه بحران بینالملل درباره سیاست جدید آمریکا در منطقه میگوید که «در یک دنیای ایدهآل، آمریکا قطعا پاسخ سیاست متفاوت خود در قبال ایران، عربستان و یمن را خواهد گرفت». او میگوید که «آمریکا بیتردید در مذاکره برای بازگشت به توافق با جمهوری اسلامی ایران برای جلب رضایت تهران از چشمانداز کاهش تحریمها استفاده خواهد کرد و در عین حال فرآیند صلح در یمن را نیز برای اثبات حسن نیت خود و تاکید بر نقاط مشترک بین سعودیها و ایرانیها به کار خواهد بست».
محسن میلانی، مدیر اجرایی مرکز مطالعات دیپلماتیک و راهبردی دانشگاه فلوریدای جنوبی اما عقبنشینی آمریکا از حمایت عربستان را برای پایان بخشیدن به تنشهای منطقه کافی نمیداند: «جمهوری اسلامی ایران قطعا از رویکرد جدید ایالات متحده در مورد یمن استقبال میکند، اما آمریکا اگر میخواهد تهران را تحت تأثیر قرار دهد، باید دست به اقدامات بیشتری بزند». میلانی در گفتگو با نیوزویک میگوید که «پایان حمایت از عربستان سعودی برای بازگشت جمهوری اسلامی ایران به میز مذاکره کافی نیست. مهمترین اولویت امنیت ملی جمهوری اسلامی حذف تحریمهای ایالات متحده است».
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.