موانع بازگشت بایدن و ایران به توافق هستهای برجام چیست؟/ گزارش نیوزویک
شفقنا آینده- در روزهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا عمده تبلیغات جو بایدن بر موضوع مخالفت با سیاستهای دونالد ترامپ استوار شده بود. در واقع او وعده میداد که اشتباهات ترامپ را جبران خواهد کرد. اما به نظر میرسد جبران اشتباهات ترامپ به این سادگی هم نباشد و بایدن برای رسیدن به این هدف ناچار به عبور از موانعی بیشمار باشد.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا از نیوزویک؛ یکی از زمینههایی که بایدن باید اشتباهات ترامپ را جبران کند، رابطه آمریکا با ایران است. در این زمینه هم جو بایدن و هم دولت جمهوری اسلامی ایران تا حد زیادی خواستار بازگشت طرفین به توافق برجام هستند، اما بیتردید بر سر راه این بازگشت مشکلات و موانعی دشوار وجود دارد.
یادداشت ” تام اُکانر” در نیوزویک با این جملات آغاز میشود: جو بایدن وعده داده که دوباره به توافق هستهای ایران باز خواهد گشت. جمهوری اسلامی ایران نیز در تمام دو سال گذشته، یعنی درست از زمان خروج دولت دونالد ترامپ از برجام، به این سو خواهان پایبندی ایالات متحده به برجام بوده است. مساله اما اینجاست که به رغم این تمایل مشترک به نظر میرسد بازگشت طرفین به تعهدات سابق با چالشهایی مواجه شود. زیرا پنج سال از زمان انعقاد این توافق میگذرد و آمریکا و جمهوری اسلامی ایران برای اعتمادسازی یک فضای کاملا متفاوت را پیش رو دارند.
از نظر نیوزویک یکی از چالشهای اصلی بر سر راه رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده این است که مقامات ایرانی عقیده دارند توافق هستهای موسوم به برجام در سال ۲۰۱۵ منعقد شده و حالا در سال ۲۰۲۰ جایی برای مذاکرات دوباره در مورد این توافق تاریخی که بین جمهوری اسلامی ایران با قدرتهای برجسته دنیا از جمله ایالات متحده، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیا منعقد شده، وجود ندارد. در حقیقت خواسته ایران بیشتر تحت فشار قرار دادن ایالات متحده به دلیل آسیبهای اقتصادی تحریمهای یک جانبه دونالد ترامپ است.
در این زمینه در روزهای اخیر سخنگوی وزارت امور خارجه ایران طی یک کنفرانس رسانهای گفته: «جمهوری اسلامی ایران مکررا گفته که برجام محصول مذاکرات طولانی میان ایران و قدرتهای ۱+۵ بوده و بنابراین قابل بازگشایی یا مذاکره مجدد نیست». سعید خطیبزاده میافزاید که «ایالات متحده قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نقض کرده، از برجام خارج شده و به مردم ایران آسیب رسانده است. پس خواسته ما این است که آمریکا مسئولیت نقض قطعنامه ۲۲۳۱ را بر عهده بگیرد و به دلیل رفتارهای غیرقانونی و ضد ایرانی خود پاسخگو باشد».
یک روز قبل از سعید خطیبزاده، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نیز خواستههای مشابهی را مطرح کرده بود: «سیاستهای ترامپ نه فقط با مخالفت مردم دنیا، بلکه با مخالفت خود مردم آمریکا هم روبرو شد. دولت آینده آمریکا باید این اشتباهات را جبران کند».
روشن نیست که خواسته جمهوری اسلامی ایران مبنی بر جبران خسارات تحریم توسط آمریکا شامل چه مواردی و چه مبالغی میشود. در واقع معلوم نیست که سیاست فشار حداکثری تا چه میزان به اقتصاد ایران آسیب وارد آورده است. اما در چند گفتگوی رسانهای، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، این خسارت را در حدود ۷۰ میلیارد دلار تخمین زده است. تحریمهایی که به خصوص در سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا ایران را با مشکلات زیادی روبرو کرده است.
در شرایطی که دوره ریاست جمهوری ترامپ رو به پایان است، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در جنگ اقتصادی تحمیلی اعلام پیروزی کرده و پایان دوره ترامپ را پیروزی «مقاومت قهرمانانه» کشورش توصیف کرده است. روحانی همچنین پیروزی جو بایدن را نیز تاکید مردم آمریکا بر ارزیابی دوباره سیاست خارجیشان عنوان کرده است. حسن روحانی گفته: «حالا دیگر نوبت رهبران جدید آمریکاست که پیام ملت خود را درک کرده و از این اراده در زمینه تغییر سیاست خارجی و روابط خود با سایر کشورها استفاده کنند. یعنی حاکمیت قانون، قوانین و تعهدات بین المللی و احترام به حقوق کشورها خواسته مردم آمریکا هم هست و تنها با طی کردن این مسیر است که ایالات متحده میتواند اعتبارش را در سطح جهان بازیابی کند».
دیگر مقامات ایرانی نیز خواستههای مشابهی دارند و خواهان بازگشت کامل آمریکا به برجام هستند.
بایدن وعده داده که آمریکا به شرطی که جمهوری اسلامی ایران تعهدات برجامی خود را انجام دهد، به توافق باز خواهد گشت. تعهداتی مانند محدودیت غنیسازی اورانیوم در سطح ۳.۶۷ درصد، ممنوعیت تولید در تاسیسات غنیسازی فردو و توقف نصب سانتریفیوژهای پیشرفته، که بعد از کوتاهی دیگر جوامع جهان در انجام تعهدات اغلب مالی خود، ایران نیز از تعهدات مربوط به خود عقبنشینی کرد. اما بایدن برای ترمیم این شرایط در متن سیاست خارجی خود گفته «اگر تهران به تعهدات خود عمل کند، ایالات متحده آمریکا هم به توافق باز خواهد گشت». بایدن همچنین ترامپ را به دلیل «تحریک جمهوری اسلامی ایران به آغاز دوباره برنامه هستهای» و البته «نزدیک کردن منطقه به یک جنگ فاجعهبار دیگر» (با رفتارهای بیمسئولیتی چون ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس ایران) به شدت مورد انتقاد قرار داده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.